پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که کافئین ممکن است با فعال‌سازی مسیر کلیدی حس‌گر انرژی سلولی به نام AMPK، روند پیری را در سطح سلولی کند کند. دانشمندان با استفاده از مخمر شکافت (fission yeast) به‌عنوان مدلی برای سلول‌های انسانی دریافتند که کافئین فعالیت AMPK را افزایش می‌دهد؛ مسیری که به سلول‌ها در مدیریت استرس، ترمیم DNA و تنظیم رشد کمک می‌کند.
AMPK همچنین هدف داروی دیابت “متفورمین” است؛ دارویی که در حال بررسی برای افزایش طول عمر می‌باشد. این یافته‌ها بینش جدیدی در مورد نحوه تعامل کافئین با سیستم‌های باستانی سلولی که از آسیب‌ها و بیماری‌های مرتبط با افزایش سن محافظت می‌کنند، ارائه می‌دهد.
نکات کلیدی:
-
فعال‌سازی AMPK: کافئین موجب تقویت AMPK می‌شود؛ مسیر حس‌گر سوخت سلولی که با طول عمر مرتبط است.
-
مسیر باستانی: شبکه انرژی–استرس که تحت تأثیر کافئین قرار می‌گیرد، قدمتی بیش از ۵۰۰ میلیون سال دارد.
-
مدل مخمر: یافته‌ها در مخمر شکافت سازوکارهایی را نشان می‌دهد که احتمالاً در سلول‌های انسانی نیز حفظ شده‌اند.
در مطالعه‌ای جدید از آزمایشگاه «پیری و سالخوردگی سلولی» در مرکز زیست‌سلولی مولکولی دانشگاه کوئین مری لندن، مشخص شده است که کافئین رایج‌ترین ترکیب محرک عصبی در جهان ممکن است؛ فراتر از بیدار نگه‌داشتن، نقشی در کندسازی روند پیری در سطح سلولی ایفا کند. این مطالعه که در ژورنال Microbial Cell منتشر شده، نشان می‌دهد که کافئین میتواند در کاهش سرعت پیری سلولی مؤثر باشد.
مدت‌هاست که کافئین با فواید بالقوه‌ای برای سلامت، از جمله کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با افزایش سن، مرتبط دانسته می‌شود. اما اینکه دقیقاً چگونه کافئین درون سلول‌های ما عمل می‌کند و چه ارتباطی با شبکه‌های ژنی و پروتئینی پاسخ‌گوی مواد مغذی و استرس دارد، تا کنون به‌صورت یک راز باقی مانده بود؛ تا اینکه اکنون این راز تا حدودی فاش شده است.
در پژوهش جدیدی که توسط دانشمندانی انجام شده که بر روی مخمر شکافت (fission yeast) مطالعه می‌کنند؛ ارگانیسمی تک‌سلولی که به‌طور شگفت‌انگیزی شباهت زیادی به سلول‌های انسانی دارد. محققان دریافتند که کافئین با تأثیرگذاری بر یک سامانه باستانی انرژی سلولی، روند پیری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
چند سال پیش، همین تیم تحقیقاتی کشف کرده بود که کافئین با تأثیر بر یک تنظیم‌کننده رشد به نام TOR (هدف راپامایسین) به سلول‌ها کمک می‌کند تا طول عمر بیشتری داشته باشند. TOR نوعی کلید زیستی است که بسته به میزان مواد غذایی و انرژی موجود، به سلول‌ها می‌گوید چه زمانی رشد کنند. این “کلید زیستی” بیش از ۵۰۰ میلیون سال است که در موجودات زنده، پاسخ به انرژی و استرس را کنترل می‌کند.
اما در جدیدترین مطالعه خود، دانشمندان به کشفی غیرمنتظره دست یافتند: کافئین مستقیماً بر این کلید رشد (TOR) تأثیر نمی‌گذارد. بلکه با فعال‌سازی سامانه مهم دیگری به نام AMPK عمل می‌کند؛ نوعی “نشانگر سوخت سلولی” که از نظر تکاملی هم در مخمر و هم در انسان حفظ شده است.
دکتر چارالامبوس (بابیس) رالیس، استاد ژنتیک، ژنومیکس و زیست‌شناسی بنیادی سلول در دانشگاه کوئین مری لندن و نویسنده ارشد این مطالعه توضیح می‌دهد:
«وقتی سلول‌های شما دچار کمبود انرژی می‌شوند، AMPK وارد عمل می‌شود تا به آن‌ها در مقابله با این وضعیت کمک کند. و نتایج ما نشان می‌دهد که کافئین به فعال‌سازی این سامانه کمک می‌کند.»
جالب اینکه AMPK همان هدف داروی متفورمین (داروی رایج دیابت) نیز هست؛ دارویی که همراه با راپامایسین در حال بررسی برای افزایش طول عمر انسان است. با استفاده از مدل مخمر خود، پژوهشگران نشان دادند که اثر کافئین بر AMPK بر نحوه رشد سلول‌ها، ترمیم DNA و واکنش آن‌ها به استرس تأثیر می‌گذارد؛ فرایندهایی که همگی با پیری و بروز بیماری‌ها مرتبط هستند.
دکتر جان-پاتریک آلااو، پژوهشگر پَساسِتادی و سرپرست این مطالعه گفت:
«این یافته‌ها به روشن شدن این موضوع کمک می‌کند که چرا کافئین ممکن است برای سلامت و طول عمر مفید باشد.»
وی افزود:
«همچنین این نتایج افق‌های هیجان‌انگیزی را برای تحقیقات آینده می‌گشاید؛ تحقیقاتی درباره اینکه چگونه می‌توانیم این اثرات را به‌طور مستقیم‌تر فعال کنیم؛ از طریق رژیم غذایی، سبک زندگی یا داروهای جدید.»
پس، دفعه بعد که به سراغ فنجان قهوه‌تان می‌روید، شاید فقط تمرکزتان را افزایش نمی‌دهید؛ بلکه ممکن است در حال کمک به سلول‌های بدنتان نیز باشید.
منبع خبر : neurosciencenews.com
نظرات کاربران