گویی تعیین توالی کامل ژنوم انسان به‌تنهایی کافی دشوار نبود، دانشمندان اکنون در تلاش‌اند تا ماده ژنتیکی گونه ما را از پایه بازسازی کنند. این پروژه جاه‌طلبانه و بحث‌برانگیز که «ژنوم مصنوعی انسان» (SynHG) نام دارد، وارد مرحله اجرای نمونه مفهومی شده است.
هدف از این گام نخست و حیاتی، استفاده از نقشه ژنتیکی انسان برای نگارش کدهای ژنتیکی یک رشته بسیار بلند از DNA در یکی از کروموزوم‌های ماست؛ رشته‌ای که حدود ۲ درصد از کل ژنوم انسان را تشکیل می‌دهد. تمام محتوای DNA ابتدا به‌صورت دیجیتالی طراحی خواهد شد و سپس در آزمایشگاه ساخته می‌شود.
به گفته حامیان این پروژه، این طرح میتواند آغازگر یک انقلاب ژنتیکی باشد؛ انقلابی که ممکن است درک ما از DNA انسان را به‌طور اساسی متحول کند و زمینه‌ساز درمان‌های سلولی طراحی‌شده و پیوند بافت‌های مقاوم به ویروس شود.
با دلگرمی از این چشم‌اندازهای آینده‌نگرانه، مؤسسه خیریه «ولکام تراست» یکی از بزرگ‌ترین نهادهای تحقیقاتی علمی در جهان، این هفته اعلام کرد که پروژه ژنوم مصنوعی انسان (SynHG) را با بودجه‌ای معادل ۱۰ میلیون پوند (حدود ۱۳.۷ میلیون دلار آمریکا) تأمین مالی خواهد کرد.
محققان پشت این پروژه که از دانشگاه‌های آکسفورد، کنت، منچستر، کمبریج و کالج امپریال لندن می‌آیند، به بی‌بی‌سی گفتند که «آسمان حد نهایی است». هدف آن‌ها این است که در پنج تا ده سال آینده یک کروموزوم انسان کاملاً مصنوعی بسازند.
جیسون چین، رهبر پروژه و زیست‌شناس مولکولی از موسسه فناوری الیسون و دانشگاه آکسفورد، می‌گوید: «توانایی سنتز ژنوم‌های بزرگ، از جمله ژنوم‌های سلولی انسان، میتواند درک ما از زیست‌شناسی ژنوم را متحول کرده و افق‌های بیوتکنولوژی و پزشکی را به‌طور بنیادین تغییر دهد.»
او افزود: «با پروژه SynHG ما در حال ساخت ابزارهایی هستیم که سنتز ژنوم‌های بزرگ را به واقعیت تبدیل می‌کند.»
با این حال، برخی از دانشمندان مستقل تردید دارند که پروژه SynHG بتواند به این مرحله برسد، حتی با وجود هوش مصنوعی پیشرفته و تکنولوژی‌های رباتیک پیشرفته برای مونتاژ ژنوم. رابین لاول-بیدج، ژنتیک‌دان برنده جوایز از موسسه فرانسیس کریک که در پروژه SynHG دخیل نیست، می‌گوید که او «بسیار مشتاق» این ابتکار است، زیرا «تنها زمانی می‌توان چیزی را به‌طور واقعی درک کرد که بتوان آن را از صفر ساخت.»
اما با وجود تمام دانشی که از زمان تعیین توالی کامل و خواندن ژنوم انسان در سال ۲۰۰۳ به دست آورده‌ایم، او می‌گوید که هنوز کارهای زیادی باقی مانده است تا بتوانیم واقعاً یک ژنوم کامل بسازیم.
امروز، تنها ژنوم‌های ساخته‌شده توسط انسان که به‌طور کامل از صفر نوشته شده‌اند، مربوط به موجودات تک‌سلولی هستند که در بهترین حالت، ۱۶ کروموزوم دارند و حدود ۱۲ میلیون جفت باز در DNA آن‌ها وجود دارد. دستیابی به این موفقیت حدود یک دهه تلاش سخت را به خود اختصاص داد. در مقایسه با آن، انسان‌ها معمولاً بیش از ۳۰ تریلیون سلول دارند که ۴۶ کروموزوم و ۳ میلیارد جفت باز دارند. چه کسی می‌داند که دانشمندان چقدر زمان خواهند برد تا این سطح از پیچیدگی را بازگشایی کنند؟
رابین لاول-بیدج می‌گوید: «در مورد کروموزوم‌های مصنوعی انسان، اگرچه پروژه فعلی به احتمال زیاد به این مرحله نخواهد رسید، اما ممکن است در نهایت بتوان سلول‌های مصنوعی‌ای ساخت که با کارایی بالا در آزمایشگاه رشد کنند.»
او اضافه می‌کند: «با این حال، هیچ پیشنهادی برای ساخت انسان‌های مصنوعی وجود ندارد. ما هیچ ایده‌ای برای انجام این کار نداریم و احتمالاً این کار بسیار ناامن خواهد بود.»
در حالی که جزئیات پروژه هنوز مبهم است، تیم SynHG ادعا می‌کند که با همکاری کارشناسان آکادمیک، جامعه مدنی، صنعت و سیاست به بررسی پیامدهای اخلاقی، قانونی و اجتماعی تحقیقات خود پرداخته است. پروژه‌هایی مانند این قطعاً بحث‌های اجتماعی و اخلاقی زیادی را در مورد امکانات و پیامدهای مسائل پیچیده سلامت و تولیدمثل به‌وجود خواهند آورد؛ از حق تولید «نوزادان طراحی‌شده» تا تعریف اصول بهبود نسل (یوجنیک).
سارا نورکراس، مدیر مؤسسه خیریه “صندوق آموزشی پیشرفت” (PET) که به حمایت از افراد مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی می‌پردازد، می‌گوید: «باید بپذیریم که چنین پژوهش‌هایی بدون جنجال و بحث نیستند، و ارتباط میان پژوهشگران و عموم مردم در این زمینه کاملاً حیاتی است.»
او می‌افزاید: «مردم باید درک روشنی از ماهیت این تحقیقات داشته باشند، در حالی که پژوهشگران و تأمین‌کنندگان مالی نیز باید درک عمیقی از خواسته‌ها و نگرانی‌های عمومی در رابطه با این علم داشته باشند.»
منبع خبر : sciencealert.com
نظرات کاربران