بدن ما به‌طور شبانه‌روزی برای حفظ تعادل درونی که به آن «هموستازی» گفته می‌شود؛ تلاش می‌کند تا مجموعه‌ای از فرایندهای پیچیده درونی را مدیریت کند. یکی از این فرایندها، حفظ pH سالم در بدن است؛ یعنی برقراری تعادل میان اسید و باز. مقیاس pH از ۰ تا ۱۴ متغیر است، که عدد ۷ حالت خنثی را نشان می‌دهد؛ مقادیر پایین‌تر از ۷ اسیدی و بالاتر از آن قلیایی یا بازی محسوب می‌شوند.
برای نمونه، اسید معده (اسید هیدروکلریک) باید به‌شدت اسیدی باشد تا گوارش به‌درستی انجام گیرد. میزان اسیدی بودن آن در حدود ۱ است که فقط کمی بالاتر از اسید باتری قرار دارد. در مقابل، pH خون باید در حدود ۷ و در وضعیت خنثی باقی بماند. خوشبختانه بدن ما دارای سازوکارهای خارق‌العاده‌ای برای تنظیم و حفظ pH خون است. به‌عنوان مثال، اگر بدن متوجه افزایش بیش از حد اسید شود، ریه‌ها و کلیه‌ها برای رفع این وضعیت فعال می‌شوند؛ با دفع دی‌اکسید کربن از طریق تنفس و ادرار، میزان اسید کاهش می‌یابد. همچنین، لوزالمعده بی‌کربنات ترشح می‌کند؛ ترکیبی که به خنثی‌سازی اسید کمک می‌کند.
در حالی‌که بدن انسان به‌گونه‌ای طراحی شده است که بتواند خود را با محیط تطبیق دهد و تعادل درونی را حفظ کند، اما این پرسش مطرح است که آیا مصرف بیش از حد برخی مواد غذایی میتواند به ایجاد محیطی اسیدی‌تر، به‌ویژه در دستگاه گوارش، منجر شود یا نه. این مسئله، به‌نوبه خود، این سوال را پیش می‌کشد که آیا افزایش اسیدیته در دستگاه گوارش میتواند خطر ابتلا به سرطان‌های گوارشی از جمله سرطان‌های کبد، روده بزرگ، معده، لوزالمعده و مری را افزایش دهد؟
پژوهشگران کره‌ای دریافتند که شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه افرادی که از یک رژیم غذایی غربی پیروی می‌کنند؛ رژیمی سرشار از چربی و قند، محیطی اسیدی‌تر در بدن خود ایجاد می‌کنند که برای رشد سلول‌های سرطانی مناسب‌تر است. این پژوهشگران با دقت بیشتری به این نظریه پرداختند و یافته‌های خود را به‌تازگی در نشریه European Journal of Clinical Nutrition منتشر کرده‌اند. اکنون به بررسی جزئیات این یافته‌ها می‌پردازیم.
این مطالعه چگونه انجام شد؟
اطلاعات این پژوهش از یک مطالعه بلندمدت کره‌ای به نام «مطالعه گروه غربالگری سرطان» (Cancer Screenee Cohort) استخراج شد که از سال ۲۰۰۲ آغاز شده است. در این مطالعه حاضر، نزدیک به ۱۱ هزار نفر شرکت داشتند که حدود ۶۴ درصد آن‌ها زن بودند و میانگین سنی آن‌ها در آغاز مطالعه ۵۳ سال بود. شرکت‌کنندگان به‌طور متوسط به مدت هشت سال تحت پیگیری قرار گرفتند.
شرکت‌کنندگان پرسش‌نامه‌های مربوط به فراوانی مصرف مواد غذایی را تکمیل کرده بودند و پژوهشگران بر اساس این داده‌ها، «بار اسیدی رژیم غذایی» را با استفاده از سه روش مختلف محاسبه کردند. تعداد موارد ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش با استفاده از «پایگاه داده بروز سرطان کره جنوبی» مربوط به سال ۲۰۲۰ شناسایی شد؛ پایگاهی که بیشتر موارد ابتلا به سرطان در این کشور را ثبت می‌کند. علاوه بر آن، پژوهشگران سوابق الکترونیکی پزشکی افراد را نیز بررسی کردند تا موارد احتمالی که در پایگاه داده ثبت نشده بودند را شناسایی کنند.
اطلاعات جمعیت‌شناختی که در تحلیل‌های آماری مورد تعدیل قرار گرفت شامل شاخص توده بدنی (BMI) که توسط کارکنان آموزش‌دیده اندازه‌گیری شده بود، میزان فعالیت بدنی، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تأهل، سابقه ابتلا به سرطان در بستگان درجه یک، وضعیت مصرف سیگار و میزان مصرف الکل بود.
نتایج این مطالعه چه بود؟
در مجموع، پژوهشگران دریافتند افرادی که به سرطان‌های دستگاه گوارش مبتلا شده بودند، معمولاً رژیم غذایی اسیدی‌تری نسبت به افراد بدون ابتلا به این نوع سرطان‌ها داشتند. همچنین، با افزایش امتیاز بار اسیدی رژیم غذایی، خطر ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش نیز افزایش یافت. این ارتباط در مردان بسیار قوی‌تر از زنان بود. در این مطالعه، پژوهشگران گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری‌شده را به‌عنوان اصلی‌ترین منابع غذایی اسیدی معرفی کردند.
اگرچه پژوهشگران هنوز به‌طور دقیق نمی‌دانند چرا مردان شرکت‌کننده، حتی با امتیازهای مشابه در بار اسیدی رژیم غذایی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان‌های گوارشی بودند، اما چند توضیح احتمالی ارائه داده‌اند. نخست اینکه، آن‌ها اشاره می‌کنند که زنان معمولاً عملکرد کلیوی بهتری نسبت به مردان دارند، که این مزیت باعث می‌شود توانایی بالاتری در حفظ تعادل اسید-باز داشته باشند. همچنین، امکان نقش‌آفرینی هورمون‌های جنسی نیز مطرح شده است؛ چرا که استروژن در سطح سلولی اثر محافظتی دارد، و این مسئله، موضوع مهمی برای بررسی در زنان یائسه محسوب می‌شود. در نهایت، در این تحلیل مشخص شد که مردان به‌طور کلی رژیم غذایی اسیدی‌تری داشته‌اند، از جمله مصرف بیشتر الکل.
شایان توجه است که این مطالعه با برخی محدودیت‌ها همراه بوده است. نخست اینکه، این پژوهش توان تعیین رابطه علّی را ندارد؛ به‌عبارت دیگر، نمی‌توان نتیجه گرفت که مصرف بیشتر مواد غذایی اسیدی، از جمله گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری‌شده، به‌طور قطعی باعث بروز سرطان‌های دستگاه گوارش می‌شود. این مطالعه صرفاً میتواند وجود یک ارتباط قوی میان این دو را نشان دهد. همچنین، ممکن است عوامل دیگری نیز در این رابطه نقش داشته باشند، مانند ژنتیک، مصرف سیگار یا مصرف زیاد الکل، هرچند که این متغیرها در تحلیل آماری تعدیل شده‌اند.
پژوهشگران همچنین اشاره کرده‌اند که به دلیل نبود اطلاعات کافی، نتوانستند مصرف مکمل‌های غذایی را به‌عنوان یک عامل مداخله‌گر در نظر بگیرند؛ در حالی‌که برخی مکمل‌ها ممکن است میزان بار اسیدی بدن را افزایش یا کاهش دهند. در نهایت، آن‌ها یادآور شده‌اند که جمعیت مطالعه نسبتاً محدود بوده است، که این امر ممکن است توان آماری تحلیل‌ها را کاهش داده باشد.
این موضوع چه ارتباطی با زندگی روزمره دارد؟
احتمالاً تاکنون تبلیغات مربوط به آب قلیایی را دیده‌اید؛ تبلیغاتی که اغلب بر این ایده تأکید دارند که می‌توانیم تعادل اسید-باز بدن خود را از طریق مصرف این نوع آب‌ها کنترل کنیم. هرچند یافته‌های این مطالعه تا حدی در تأیید این دیدگاه به نظر می‌رسد، اما هنوز نکات بسیاری وجود دارد که درک کاملی از آن‌ها نداریم.
بدن انسان به‌گونه‌ای طراحی شده است که به‌طور مداوم برای حفظ تعادل درونی تلاش کند، اما آیا ممکن است برخی غذاها آن‌قدر اسیدی باشند که باعث اختلال در سیستم‌های زیستی بدن شوند و بدن را با بار اضافی اسید مواجه کنند؟ شواهدی وجود دارد که احتمال چنین وضعیتی را تأیید می‌کند. با این حال، هنوز برای تصمیم‌گیری قطعی در این زمینه زود است؛ پس فعلاً نیازی به خرید آب‌های بطری‌شده گران‌قیمت نیست.
این پژوهشگران پیشنهاد ساده‌تری ارائه می‌دهند: جایگزینی گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری‌شده با میوه‌ها و سبزیجات، که معمولاً خاصیت قلیایی بیشتری دارند. البته استثناهایی نیز وجود دارد؛ مانند مرکبات و گوجه‌فرنگی، که در مقیاس pH در محدوده ۲ تا ۴ قرار دارند و اسیدی محسوب می‌شوند.
اما این به معنای آن نیست که باید از مصرف این مواد غذایی خودداری کرد. مرکبات و گوجه‌فرنگی سرشار از مواد مغذی و فواید سلامتی هستند؛ از جمله تقویت سیستم ایمنی و برخورداری از آنتی‌اکسیدان‌هایی که به کاهش التهاب کمک می‌کنند. حتی برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف مرکبات با کاهش نرخ ابتلا به سرطان روده بزرگ مرتبط است؛ موضوعی که این پرسش را مطرح می‌کند که آیا واقعاً بار اسیدی عامل افزایش خطر سرطان‌های گوارشی است، یا اینکه ویژگی‌های خاص گوشت قرمز و فرآوری‌شده عامل اصلی هستند، زیرا مرکبات با وجود اسیدی بودن، اثر حفاظتی دارند.
نکته کلیدی این است که باید رژیمی متنوع داشته باشید که شامل گروه‌های مختلف گیاهی باشد؛ میوه‌ها، سبزیجات، مغزها، دانه‌ها، غلات کامل و حبوبات. این تنوع نه‌تنها نیازهای تغذیه‌ای بدن را تأمین می‌کند، بلکه باعث می‌شود میزان pH دریافتی از طریق مواد غذایی نیز متعادل‌تر شود.
ارزیابی سریعی از الگوی غذایی خود داشته باشید: آیا مقدار زیادی گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری‌شده مصرف می‌کنید؟ آیا در رژیم غذایی‌تان خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی با میزان بالای قند افزوده وجود دارد؟ در کجای برنامه غذایی‌تان می‌توانید مصرف گیاهان، میوه‌ها، سبزیجات و سایر منابع گیاهی را بیشتر و متنوع‌تر کنید؟
عادات غذایی، مانند سایر عادات، مسیرهایی هستند که در مغز ما شکل گرفته‌اند. این مسیرها در گذشته‌ای از زندگی‌تان ایجاد شده‌اند و اکنون به صورت خودکار عمل می‌کنند. برای ایجاد عادت‌های جدید، باید تصمیمات آگاهانه و هدفمند بگیرید؛ زیرا در غیر این صورت، مغز شما به‌طور ناخودآگاه همان مسیر کم‌زحمت قبلی را انتخاب خواهد کرد.
تغییر عادت، زمانی آسان‌تر می‌شود که با گام‌های کوچک آغاز شود. بهتر است از بخشی شروع کنید که احتمال موفقیت در آن بیشتر است تا بتوانید به‌مرور زمان بر پایه آن موفقیت، تغییرات بیشتری ایجاد کنید.
برای مثال، آیا می‌توانید یکی از نوشابه‌ها یا نوشیدنی‌های انرژی‌زای روزانه‌تان را با آب گازدار طعم‌دار جایگزین کنید تا همچنان حس گازدار بودن را تجربه کنید؟ اگر معمولاً این نوشیدنی‌ها را برای افزایش انرژی در بعدازظهر مصرف می‌کنید، آیا می‌توانید به‌جای آن، یک میان‌وعده انرژی‌بخش مانند یک مشت مغز و یک عدد میوه میل کنید تا همان اثر را داشته باشد؟ گاهی نیز تنها لازم است تغییری در وضعیت بدنی خود ایجاد کنیم تا سطح انرژی‌مان بالا برود؛ در این صورت، یک استراحت کوتاه از میز کار و کمی پیاده‌روی در اطراف خانه یا محل کار میتواند مؤثر باشد.
این پژوهشگران همچنین به رژیم غذایی مدیترانه‌ای اشاره می‌کنند؛ الگویی که با مصرف زیاد میوه و سبزیجات و مصرف کم یا متوسط گوشت شناخته می‌شود. به‌دلیل همین ویژگی‌ها، رژیم مدیترانه‌ای با سطح بالای «آدیپونکتین» مرتبط است؛ ترکیبی در بدن که به‌خاطر نقش محافظتی آن در برابر سرطان شناخته شده است.
اگر آماده‌اید که به‌طور جدی الگوی غذایی‌تان را تغییر دهید، ما مجموعه‌ای متنوع از برنامه‌های غذایی و دستور پخت‌های رژیم مدیترانه‌ای را در اختیار داریم. پیشنهاد می‌کنیم با برنامه غذایی ۷ روزه رژیم مدیترانه‌ای برای مبتدیان یا برنامه ۳۰ روزه رژیم مدیترانه‌ای برای مبتدیان شروع کنید. همچنین برنامه‌های غذایی ویژه‌ای بر اساس نیازهای خاص نیز تهیه شده‌اند؛ بنابراین، چه به‌دنبال افزایش انرژی باشید، چه کاهش التهاب، یا برنامه‌ای مناسب برای سلامت قلب یا دستگاه گوارش، گزینه‌های مناسبی برای همه سلیقه‌ها و نیازها در دسترس است.
منبع خبر : eatingwell.com
نظرات کاربران