آیا ویتامین D بیش از حد واقعاً خطرناک است؟

بسیاری از افراد، به ویژه در ماه‌های سرد که دریافت ویتامین D از طریق نور خورشید دشوارتر است، از مکمل ویتامین D استفاده می‌کنند، زیرا پوست انسان تنها در صورت دریافت نور کافی خورشید می‌تواند این ویتامین را تولید کند. اما آیا مصرف بیش از حد ویتامین D امکان‌پذیر است؟ چگونه می‌توان فهمید که میزان مصرف بیش از حد شده است؟ و آیا واقعاً ممکن است مصرف بیش از حد منجر به مرگ شود؟

ویتامین D چیست؟

ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که برای سلامت عمومی بدن ضروری است و نقش‌های ویژه‌ای نیز در بدن ایفا می‌کند. ممکن است متوجه شده باشید که برخی شیرها با ویتامین D غنی شده‌اند؛ این به دلیل آن است که ویتامین D به بدن کمک می‌کند کلسیم را جذب کند، ماده‌ای که برای ساخت استخوان‌های قوی ضروری است. علاوه بر این، ویتامین D از عملکرد عضلات و اعصاب، سلامت قلب و سیستم ایمنی بدن نیز حمایت می‌کند.

برخی شرایط می‌توانند کمبود ویتامین D را تشدید کنند، از جمله پیری، پوکی استخوان، بیماری‌های عصبی، اختلالات سوءجذب مواد مغذی، بیماری‌های کلیه و کبد، افسردگی، بارداری و نرمی استخوان (راکتس).

پوست انسان هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید ویتامین D تولید می‌کند، اما باید بخش قابل توجهی از پوست برای مدت زمان کافی در معرض نور قرار گیرد. حتی اگر میزان تماس پوست با نور کافی باشد، برخی عوامل می‌توانند مانع جذب کافی نور خورشید شوند، از جمله آلودگی هوا، استفاده از ضدآفتاب و میزان ملانین پوست (پوست‌های تیره معمولاً نور خورشید را به خوبی جذب نمی‌کنند، زیرا رنگدانه‌های تیره از پوست در برابر اشعه UV محافظت می‌کنند). همچنین عرض جغرافیایی محل زندگی و فصل سال نیز بر میزان جذب اشعه UV و تولید ویتامین D تأثیرگذار هستند.

چقدر ویتامین D نیاز دارید؟

میزان مورد نیاز ویتامین D بستگی به سن فرد دارد. توصیه‌ها از ۲۵ میکروگرم برای نوزادان شروع شده و تا ۱۰۰ میکروگرم (۴۰۰۰ واحد بین‌المللی) برای بزرگسالان افزایش می‌یابد. لازم به ذکر است که این مقادیر، میزان توصیه‌شده روزانه ویتامین D از تمام منابع، مانند غذا و نوشیدنی را شامل می‌شود و تنها به مکمل‌ها محدود نیست.

قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای تولید کافی ویتامین D ممکن است کمتر از آن چیزی باشد که تصور می‌کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که می‌توان با قرار دادن بازوها و پاها در معرض نور خورشید (بدون لباس یا ضدآفتاب) در ساعات میانی روز (بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) به مدت ۵ تا ۳۰ دقیقه، حداقل دو بار در هفته، میزان کافی ویتامین D تولید کرد.

علاوه بر نور خورشید و مکمل‌ها، ویتامین D در برخی مواد غذایی نیز یافت می‌شود. این ویتامین به‌طور طبیعی در زرده تخم‌مرغ، قارچ‌هایی که در معرض نور UV قرار گرفته‌اند و ماهی‌های چرب مانند سالمون، تن و ساردین وجود دارد. برخی مواد غذایی از جمله شیر، غلات و آبمیوه‌ها نیز با ویتامین D غنی شده‌اند.

آیا مصرف بیش از حد ویتامین D می‌تواند مرگ‌آور باشد؟

پاسخ کوتاه: بله، مصرف بیش از حد ویتامین D می‌تواند منجر به مرگ شود.

بسیاری از موارد مسمومیت با ویتامین D از کمبود این ویتامین آغاز می‌شوند. بررسی داده‌ها نشان داده است که افرادی که دچار کمبود ویتامین D بوده‌اند یا بر اساس زندگی در مناطق سردسیر فرض می‌شده دچار کمبود باشند؛ مکمل‌های ویتامین D را در دوزهایی بالاتر از میزان توصیه شده مصرف کرده‌اند. همچنین، مصرف مکمل‌ها همراه با مواد غذایی حاوی ویتامین D می‌تواند میزان ویتامین بدن را از حد مجاز فراتر ببرد.

به طور معمول، این نوع مسمومیت به مرور زمان ایجاد می‌شود و برخلاف مصرف یکباره بیش از حد ویتامین، تدریجی است. ماریا لائورا هداد-گارثیا، مدیر تحریریه بخش تغذیه و اخبار در EatingWell، توضیح می‌دهد: «برخلاف سایر ویتامین‌ها، ویتامین D مانند یک هورمون عمل می‌کند، بنابراین افزایش بیش از حد آن در بدن می‌تواند به مشکلات سلامتی دیگری منجر شود، از جمله هیپرکلسمی (افزایش سطح کلسیم در خون). این تجمع ویتامین D در بدن ممکن است زمانی رخ دهد که فرد دوزهای بسیار بالای ویتامین D را برای چندین ماه مصرف کند. علاوه بر این، از آنجا که ویتامین D محلول در چربی است، بدن نمی‌تواند آن را مانند ویتامین‌های محلول در آب دفع کند.»

لازم به ذکر است که مسمومیت با ویتامین D از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید رخ نمی‌دهد، زیرا بدن میزان ویتامین D تولید شده از اشعه UV را محدود می‌کند. با این حال، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید خطرات دیگری مانند آفتاب‌سوختگی و سرطان پوست به همراه دارد، بنابراین رعایت اقدامات ایمنی برای پیشگیری از این خطرات ضروری است. با این حال، برای تولید کافی ویتامین D در بدن، لازم است بخشی از پوست بدون استفاده از ضدآفتاب در معرض نور خورشید قرار گیرد.

علائم هشداردهنده مسمومیت با ویتامین D

قبل از بروز مسمومیت با ویتامین D، علائم هشداردهنده‌ای وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• تهوع

• استفراغ

• ضعف عضلانی

• گیجی

• درد

• کاهش اشتها

• کم‌آبی بدن

• ادرار بیش از حد

• تشنگی

• تشکیل سنگ کلیه

اگر این وضعیت به موقع شناسایی نشود، مسمومیت با ویتامین D می‌تواند به نارسایی کلیه، ضربان غیرطبیعی قلب و در نهایت مرگ منجر شود. در صورتی که در حال مصرف ویتامین D هستید و هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، ضروری است مصرف مکمل را متوقف کرده و به یک متخصص سلامت مراجعه کنید.

نظر کارشناسان

ویتامین D یک ماده مغذی ضروری برای بسیاری از عملکردهای بدن و سلامت کلی است. مانند هر چیز دیگری، مصرف بیش از حد یک ماده مفید نیز می‌تواند مضر باشد. اگر در حال مصرف مکمل ویتامین D هستید یا در مورد نیاز به مصرف آن شک دارید، مطمئن‌ترین راه برای اطمینان از میزان مناسب، انجام آزمایش خون توسط یک متخصص سلامت برای بررسی سطح ویتامین D بدن است.

در نهایت، بهترین راه برای دریافت ویتامین D، قرار گرفتن کافی و ایمن در معرض نور خورشید و مصرف مواد غذایی حاوی این ویتامین است. زرده تخم‌مرغ، قارچ، ماهی‌های چرب و شیر غنی‌شده منابعی از ویتامین D و دیگر مواد مغذی ضروری برای سلامت بدن هستند. دستور پخت‌هایی مانند کاسرول اسفناج، قارچ و تخم‌مرغ و سالمون با سس کرمی گوجه خشک‌شده، می‌توانند نقطه شروع خوبی برای بهره‌مندی از این مواد مغذی باشند.

منبع خبر : eatingwell.com