چشم‌ها می‌توانند اطلاعات زیادی درباره وضعیت سلامت مغز ما ارائه دهند. در واقع، مشکلات مربوط به بینایی می‌توانند از نخستین نشانه‌های افت عملکرد شناختی باشند. جدیدترین پژوهش ما نشان می‌دهد که کاهش حساسیت بینایی میتواند ابتلا به زوال عقل را تا ۱۲ سال پیش از تشخیص، پیش‌بینی کند.
تحقیق ما بر پایه بررسی ۸۶۲۳ فرد سالم در منطقه نورفک انگلستان انجام شد که طی سال‌های زیادی تحت پیگیری قرار گرفتند. در پایان مطالعه، ۵۳۷ نفر از این افراد به زوال عقل مبتلا شده بودند، بنابراین توانستیم بررسی کنیم که چه عواملی ممکن است پیش از این تشخیص بروز کرده باشند.
در آغاز مطالعه، از شرکت‌کنندگان خواستیم تا در یک آزمون سنجش حساسیت بینایی شرکت کنند. در این آزمون، آن‌ها باید به محض دیدن یک مثلث که در میان مجموعه‌ای از نقاط متحرک ظاهر می‌شد، دکمه‌ای را فشار می‌دادند. افرادی که در آینده به زوال عقل مبتلا شدند، در مقایسه با کسانی که سالم ماندند، برای دیدن این مثلث روی صفحه‌نمایش بسیار کندتر عمل می‌کردند.
اما دلیل این موضوع چیست؟
مشکلات بینایی ممکن است یکی از نشانه‌های اولیه افت عملکرد شناختی باشند، چرا که پلاک‌های سمی آمیلوئید که با بیماری آلزایمر مرتبط هستند، ممکن است در مراحل ابتدایی ابتدا نواحی مرتبط با بینایی در مغز را تحت تأثیر قرار دهند. نواحی مربوط به حافظه معمولاً در مراحل بعدی آسیب می‌بینند. بنابراین ممکن است آزمون‌های بینایی، نقص‌ها را زودتر از آزمون‌های حافظه شناسایی کنند.
جنبه‌های مختلف دیگری از پردازش بینایی نیز در بیماری آلزایمر تحت تأثیر قرار می‌گیرند؛ از جمله توانایی دیدن مرزهای اشیاء (حساسیت به کنتراست) و تشخیص برخی رنگ‌ها. برای مثال، توانایی دیدن طیف آبی-سبز معمولاً در مراحل ابتدایی زوال عقل دچار اختلال می‌شود. این اختلالات می‌توانند بر زندگی روزمره افراد تأثیر بگذارند، بدون آن‌که فوراً متوجه آن شوند.
یکی دیگر از نشانه‌های اولیه بیماری آلزایمر، ضعف در «کنترل بازدارنده» حرکات چشم است؛ به‌گونه‌ای که محرک‌های حواس‌پرت‌کن توجه فرد را راحت‌تر به خود جلب می‌کنند.به نظر می‌رسد افراد مبتلا به آلزایمر در نادیده‌گرفتن محرک‌های مزاحم دچار مشکل هستند، و این مسئله ممکن است به صورت اختلال در کنترل حرکات چشمی نمایان شود.
اگر زوال عقل باعث شود که فرد نتواند به‌خوبی از محرک‌های حواس‌پرت‌کن اجتناب کند، این مشکل میتواند خطر بروز تصادفات رانندگی را افزایش دهدموضوعی که در حال حاضر در دانشگاه لافبرو (Loughborough) در حال بررسی آن هستیم.
تشخیص چهره ها
ما به شواهدی دست یافته‌ایم که نشان می‌دهد افراد مبتلا به زوال عقل معمولاً چهره افراد جدید را به‌صورت غیربهینه پردازش می‌کنند. به بیان دیگر، آن‌ها الگوی معمول نگاه‌کردن به چهره فرد مقابل را دنبال نمی‌کنند.
در افراد سالم، این الگو معمولاً شامل حرکت چشم از چشم‌ها به بینی و سپس به دهان است. ما این کار را انجام می‌دهیم تا چهره را «در ذهن ثبت کنیم» و بتوانیم بعداً آن را به خاطر بیاوریم. گاهی اوقات افراد می‌توانند حس کنند که طرف مقابل آن‌ها این روند معمول را دنبال نمی‌کند.
در واقع، برخی پزشکانی که با بیماران مبتلا به زوال عقل کار می‌کنند، می‌توانند تنها با ملاقات اولیه، نشانه‌هایی از این بیماری را در آن‌ها تشخیص دهند. افراد مبتلا به زوال عقل گاهی سردرگم به نظر می‌رسند، زیرا چشم‌های خود را به‌طور هدفمند برای اسکن محیط یا چهره افراد تازه‌وارد حرکت نمی‌دهند.
در نتیجه، آن‌ها ممکن است بعدها در شناسایی افراد دچار مشکل شوند، چون هیچ‌گاه ویژگی‌های صورت آن‌ها را در ذهن ثبت نکرده‌اند. بنابراین، این مشکل اولیه در به‌خاطر نیاوردن چهره افرادی که به‌تازگی ملاقات کرده‌اند، ممکن است بیشتر به دلیل عملکرد ضعیف حرکات چشمی نسبت به چهره‌های جدید باشد تا یک اختلال صرفاً حافظه‌ای.
آیا حرکات چشمی می‌توانند حافظه را بهبود بخشند؟
با توجه به اینکه حساسیت بینایی با عملکرد حافظه (حتی در آزمون‌های غیر‌دیداری) مرتبط است، ما در حال بررسی این موضوع هستیم که آیا افزایش حرکات چشمی میتواند به تقویت حافظه کمک کند یا خیر.
پژوهش‌های پیشین در این زمینه نتایج متفاوتی داشته‌اند، اما برخی مطالعات نشان داده‌اند که حرکات چشمی می‌توانند حافظه را بهبود بخشند. شاید همین موضوع توضیح دهد که چرا ما دریافتیم افرادی که بیشتر تلویزیون تماشا می‌کنند یا بیشتر مطالعه می‌کنند، حافظه بهتری دارند و کمتر در معرض خطر زوال عقل قرار می‌گیرند. در حین تماشای تلویزیون یا مطالعه، چشم‌های ما به‌طور مداوم بر روی صفحه یا تصویر حرکت می‌کنند.
با این حال، افرادی که زیاد مطالعه می‌کنند معمولاً سابقه تحصیلی بیشتری نیز دارند. داشتن تحصیلات خوب، ظرفیت ذخیره‌ای مغز را افزایش می‌دهد؛ به‌طوری‌که وقتی بخشی از ارتباطات مغزی آسیب می‌بیند، اثرات منفی آن کمتر احساس می‌شود. در برخی مطالعات دیگر مشخص شده است که حرکات سریع چشم از چپ به راست و بالعکس (دو حرکت در هر ثانیه) میتواند حافظه خودزندگی‌نامه‌ای (یعنی خاطرات شخصی و تجربیات زندگی فردی) را بهبود بخشد.
با این حال، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که این اثر مثبت حرکات چشمی تنها در افراد راست‌دست مشاهده می‌شود. دلیل این مسئله هنوز به‌طور کامل مشخص نیست. با وجود یافته‌های هیجان‌انگیز در این زمینه، درمان مشکلات حافظه از طریق حرکات عمدی چشم در افراد مسن، هنوز چندان رایج نشده است. همچنین، با اینکه فناوری‌های مرتبط با حرکات چشم پتانسیل بالایی دارند، استفاده از نقص‌های حرکتی چشم به عنوان ابزار تشخیص هنوز رایج نیست.
یکی از موانع اصلی، دسترسی محدود به فناوری‌های ردیابی حرکات چشم است که هم پرهزینه‌اند و هم نیاز به آموزش تخصصی برای استفاده و تحلیل دارند.تا زمانی که ابزارهای ردیاب حرکات چشم ارزان‌تر و ساده‌تر برای استفاده عموم در دسترس نباشند، به‌کارگیری آن‌ها به‌عنوان ابزار تشخیصی برای مراحل اولیه آلزایمر، خارج از محیط‌های آزمایشگاهی، امکان‌پذیر نخواهد بود.
منبع خبر : sciencealert.com
نظرات کاربران