تشخیص سرطان به اندازه کافی دشوار است، اما بسیاری از بیماران در مسیر بهبود با چالشی دیگر نیز مواجه می‌شوند؛ مه‌زدگی ناشی از شیمی‌درمانی. که به آن «مه ذهنی» نیز گفته می‌شود، این مجموعه از مشکلات شناختی شامل اختلال حافظه، دشواری در یافتن کلمات و ناتوانی در تمرکز طبق مطالعات متعدد، تا سه‌چهارم بیماران سرطانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای بسیاری، این اثرات سال‌ها پس از پایان درمان سرطان ادامه می‌یابد.
یک مطالعه جدید مدل‌های تازه‌ای برای بررسی علل مه شیمی‌درمانی ارائه کرده و به تأثیر داروهای شیمی‌درمانی بر سیستم لنفاوی مغز اشاره می‌کند؛ سیستمی شامل رگ‌های بسیار کوچک در غشاهای محافظ مغز که به دفع مواد زائد و انتقال سلول‌های ایمنی کمک می‌کند.
جنیفر مانسون، استاد و مدیر مؤسسه تحقیقات زیست‌پزشکی فرالین در مرکز تحقیقات سرطان VTC در روناک، گفت: «شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد این لنف‌برهای مننژیال در مشکلات شناختی، از جمله بیماری آلزایمر و آسیب‌های مغزی تروماتیک نیز نقش دارند.»
او افزود: «زنان بیشتر از مردان تحت تأثیر مه شیمی‌درمانی یا مه ذهنی قرار می‌گیرند، به ویژه زمانی که تحت درمان‌های شیمی‌درمانی رایج، مانند داروهای معمول در بیماران مبتلا به سرطان پستان، قرار می‌گیرند.»
مونت رابرتز، استاد دستیار مهندسی زیست‌پزشکی و همکار نویسنده مسئول مقاله، گفت: «این مطالعه به ملاحظاتی فراتر از صرفاً درمان سرطان می‌پردازد.»
رابرتز افزود: «مطالعه ما اهمیت دارد زیرا لایه‌ای واقعی و پنهان از درمان شیمی‌درمانی را بررسی می‌کند که زخم‌های ماندگاری بر زندگی روزمره افرادی که در مسیر سرطان هستند یا از آن جان سالم به در برده‌اند، به جای می‌گذارد.» رابرتز که پیش‌تر پژوهشگر پسادکترا در آزمایشگاه مانسون بود، اکنون به مطالعه سیستم لنفاوی در آزمایشگاه خود ادامه می‌دهد.
مانسون و تیمش یک سیستم مدل‌سازی سه‌سطحی توسعه دادند که از ترکیب مدل‌های موش و مدل‌های مهندسی بافتی استفاده می‌کند تا تغییرات سیستم لنفاوی را بررسی کنند. مدل in vitro آن‌ها نخستین سیستم مهندسی‌شده بافت انسانی است که این بافت منحصربه‌فرد را بازسازی می‌کند و پتانسیل انجام آزمایش‌های درمانی، تحلیل‌های اختصاصی برای بیماران و بررسی بیماری‌های خاص را دارد.
مطالعه، اثرات دو داروی شیمی‌درمانی رایج، دوتکسل و کاربوپلاتین، را بررسی کرد. هر دو دارو تأثیری بر سیستم لنفاوی داشتند، اما این اثرات در مورد دوتکسل بسیار شدیدتر بود.
مانسون، که استاد دپارتمان مهندسی زیست‌پزشکی و مکانیک در دانشگاه ویرجینیا تک نیز هست، گفت: «آنچه مشاهده می‌کنیم، کوچک شدن رگ‌های لنفاوی و کاهش حلقه‌ها یا شاخه‌های موجود در رگ‌ها است. این نشانه‌ها حاکی از کاهش رشد و تغییر یا عدم بازسازی مفید سیستم لنفاوی هستند. سلامت لنفاوی در هر سه مدل و با روش‌های مختلف اندازه‌گیری، به طور قابل توجهی کاهش یافته است.»
مطالعات تصویربرداری مغزی نشان داد که تخلیه سیستم لنفاوی در موش‌ها کاهش یافته است. وقتی تیم تحقیقاتی تست‌های شناختی انجام داد، مشاهده شد که موش‌هایی که با دوتکسل درمان شده بودند، حافظه ضعیفی از خود نشان دادند.
مانسون نتیجه گرفت: «به طور کلی، نتایج نشان می‌دهد که مه شیمی‌درمانی میتواند ناشی از تخلیه ناکافی سیستم لنفاوی در پاسخ به شیمی‌درمانی باشد. این میتواند بخشی از علت کاهش حافظه را توضیح دهد، مشابه آنچه در بیماری آلزایمر مشاهده می‌کنیم.»
مانسون افزود: «اولین گام، آگاهی است. اکنون امید این است که راهی برای کمک پیدا کنیم. آیا می‌توان با ارائه دارویی، مانند یک پروتئین، مشکل را کاهش داد بدون اینکه شیمی‌درمانی را مختل کند؟ همچنین می‌دانیم عوامل دیگری هم بر جریان مغز تأثیر می‌گذارند، مانند خواب بهتر و ورزش.»
مانسون همچنین علاقه‌مند به بررسی تفاوت‌های جنسیتی در شیوع «مه شیمی‌درمانی» است. او گفت: «به طور کلی، بیماری‌های لنفاوی زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می‌دهند. ما بسیار علاقه‌مندیم که این تفاوت را درک کنیم و بفهمیم چرا چنین تفاوتی وجود دارد.»
رابرتز افزود: «در نهایت، این پژوهش بر ضرورت توجه نه تنها به بقا، بلکه به عوارض عصبی طولانی‌مدت و اغلب نادیده گرفته‌شده درمان سرطان بر سلامت شناختی و کیفیت زندگی تأکید می‌کند، به‌ویژه در زنانی که به طور نامتناسبی از این اثرات پایدار رنج می‌برند.»
سؤالات کلیدی پاسخ داده شده
سؤال: علت «مه شیمی‌درمانی» چیست؟
پاسخ: این مطالعه نشان می‌دهد که شیمی‌درمانی، سیستم تخلیه لنفاوی مغز را مختل کرده و منجر به تجمع ضایعات و کاهش عملکرد شناختی می‌شود.
سؤال: کدام داروهای شیمی‌درمانی بیشترین ارتباط را با این اثر دارند؟
پاسخ: دوتکسل و کاربوپلاتین هر دو سیستم لنفاوی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، اما دوتکسل آسیب شدیدتر و پایدارتر ایجاد می‌کند.
سؤال: آیا آسیب سیستم لنفاوی ناشی از شیمی‌درمانی قابل پیشگیری یا بازگشت است؟
پاسخ: محققان در حال بررسی مداخلات دارویی و سبک زندگی مانند خواب کافی و ورزش برای بازگرداندن جریان سالم مغز و کاهش علائم شناختی هستند.
منبع خبر : neurosciencenews.com
نظرات کاربران